„Karta” 61/2009

temat numeru

I wojna na Kresach — z kolekcji Tomasza Kuby Kozłowskiego
Dzisiaj rzadko zdajemy sobie sprawę, jak ogromne zniszczenia przyniosła Kresom I wojna światowa. Nad Niemnem i Dźwiną, na litewskich pustkowiach, błotach poleskich i wołyńskich równinach, w Karpatach (od Bieszczad przez Gorgany po Czarnohorę), na linii Dniestru i Prutu trwała wojna pozycyjna, krwawe ofensywy i walki obronne, w wyniku których ginęły setki tysięcy żołnierzy.

w numerze także:

Brześć, ta silna forteca, leży cicho w gruzach. Na nic okopy, betony, żelazne konstrukcje, zasieki. […] Miasto na pół spalone, dworzec zburzony… Wszędzie czarne wnętrza, puste, rozdarte… — notował Tadeusz Pannenko, żołnierz I Brygady Legionów we wspomnieniach Od Nidy do Styru.

Bunt w obozie zagłady: Sobibór 1943
Relacje więźniów obozu zagłady w Sobiborze, którzy powiedzieli „nie” wydanemu przez hitlerowców wyrokowi śmierci. 14 października 1943 grupa więźniów zorganizowała zbrojny bunt i ucieczkę z obozu — udało się zbiec około 300 więźniom. Sukces buntu spowodował podjęcie przez Niemców decyzji o natychmiastowej likwidacji obozu. Montaż przygotowany na podstawie źródeł zgromadzonych w archiwum sobiborskim, o którym pisze Marek Bem.

Więźniowie NRD w „strefie zamkniętej”
Obraz enerdowskiego systemu terroru i bezprawia, przedstawiony w opowieściach więźniów przetrzymywanych w Hohenschönhausen, głównym więzieniu Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwa w Berlinie Wschodnim.

Siegfried Leonhard Kapela — ucieczka z Peerelu
Z metryki i pierwszego meldunku — Polak, z uczucia i wyboru — Niemiec. Działacz i odstępca „Solidarności”, który poparł stan wojenny, co dla jego otoczenia w Zielonej Górze musiało być szokiem. Przez 40 lat usiłował uciec z Peerelu do Niemiec Zachodnich — swojego Heimatu.

Absurdy Peerelu
Zdjęcia z kolekcji Jarosława Tarania, fotoreportera popularnego „Expressu Wieczornego”, przedstawiające prawdziwe oblicze BHP w Peerelu. Fotografie pochodzą ze zbioru z lat 1962–89, który do Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA przekazała Danuta Kszczot-Tarań.

Katyń oczami Rosji
Historia dążenia Rosjan do ujawnienia wiedzy o zbrodni katyńskiej. Głos Rosji niezależnej, nie poddającej się grze rosyjskich władz.

Polska-Niemcy – wywiad z prof. Anną Wolff-Powęską
Historyk i politolog o trudnej historii relacji polsko-niemieckich, geście polskich biskupów wobec biskupów niemieckich oraz o tym, jak powinna wyglądać współczesna polityka historyczna. Relacje polsko-niemieckie w swoim tekście komentuje także Zbigniew Gluza.