„Karta” 67/2011

temat numeru

Bez troski nad Wisłą
Wybór fotografii z Narodowego Archiwum Cyfrowego, ilustrujących życie towarzyskie mieszkańców przedwojennej Warszawy, które kwitło na piaszczystych plażach wzdłuż Wisły, zwłaszcza podczas upalnych dni lata.

w numerze także:

Granica wschodnia 1924–39
Album fotografii, pochodzących głównie ze zbiorów Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, prezentujący codzienne życie żołnierzy strzegących wschodnich krańców II RP.

W oblężonym Leningradzie 1941–44
Dziennik poetki Olgi Bergholc, mieszkanki oblężonego Leningradu i wspomnienia Nikołaja Nikulina, który w czerwcu 1941 trafił prosto ze szkolnej ławki na front pod Leningradem. Obraz skrajnie trudnych warunków w odciętym od świata mieście i dramatu broniących go żołnierzy.

Gabriel Berger: donos na NRD
Opowieść Gabriela Bergera (ur. 1944), polskiego Żyda, mieszkańca Niemieckiej Republiki Demokratycznej, prowadzącego z nią swoją prywatną wojnę o wolność i godność obywatela.

1986 – zapaść Czarnobyla
Przetłumaczone z ukraińskiego wspomnienia pracowników elektrowni, strażaków, lekarzy, urzędników, żołnierzy i mieszkańców miasta, którzy byli najbliższymi, bezpośrednimi świadkami katastrofy z 26 kwietnia 1986 i brali udział w usuwaniu jej skutków.

Dyskusja: Polacy–Żydzi
Publiczna debata o historii rzadko kiedy osiąga w Polsce tak wysoką temperaturę, jak przy okazji publikacji kolejnych książek Jana Tomasza Grossa. Sąsiedzi w 2000 roku i Strach w 2007 roku boleśnie przełamywały tabu związane z trudnym stykiem relacji polsko-żydowskich w polskiej pamięci. W 2011 roku zawrzało wraz z wydaniem przez Jana Tomasza Grossa i Irenę Grudzińską-Gross Złotych żniw, eseju poruszającego kwestię polskiego współudziału w zbrodni Holokaustu. Podczas tzw. trzeciej fali Holokaustu (czyli już po likwidacji gett i eksterminacji w obozach zagłady) około 250 tysięcy żydowskich mieszkańców Generalnego Gubernatorstwa próbowało ratować się po stronie aryjskiej, a do końca okupacji dotrwało ich około 40–60 tysięcy. Co się stało z pozostałymi?
Przedstawiamy wybór z komentarzy i tekstów prasowych – z pierwszych miesięcy 2011 roku – układających się w debatę o faktach, ale także o ich rozlicznych interpretacjach, o polskiej winie i odpowiedzialności, skali wojennego bohaterstwa i podłości, polskiej pamięci i wypieraniu z niej tego, co zbyt trudne.

Pamięć buntowników, Agnieszka Dębska
Omówienie montażu świadectw polskich opozycjonistów lat 60. i 70. wydanych w książce Anki Grupińskiej i Joanny Wawrzyniak Buntownicy.

Pożegnania: Ludwig, Katarzyna Madoń-Mitzner
Wspomnienie o zmarłym Ludwigu Melholrnie, opozycjoniście w czasach NRD.