Karta 123/2025

W temacie numeru „Odwet okupowanych”, składającym się z trzech niezależnych od siebie świadectw, przybliżamy lata okupacji niemieckiej i powstanie warszawskie. Pozbawieni przez długi czas podmiotowości okupowani podejmują walkę z okupantem – fizyczną i psychologiczną.

TEMAT NUMERU: ODWET OKUPOWANYCH

Izabella Horodecka, Cynkowanie wroga – wspomnienia wywiadowczyni w oddziale AK, zajmującym się likwidowaniem wrogów w okupowanej Warszawie 

Georges Rencki, Pozorna ofensywa – przetłumaczona po raz pierwszy z francuskiego relacja młodego chłopaka o pierwszych dniach powstania warszawskiego 

Aleksiej Rogozin, Akcja Iskra–Dog – montaż źródeł opisujący podjętą w sierpniu 1944 przez Edwarda Serwańskiego w podwarszawskich miejscowościach spektakularną akcję zapisywania losu ginącej stolicy

Stanisław Józefowicz, Pobita armia – dziennik polskiego oficera „białej” armii gen. Piotra Wrangla, przedstawiający ewakuację statkiem z Krymu i internowanie w tureckim obozie w Gallipoli (1920–21) 

Kontekst: Dariusz Wierzchoś

Dominik Szymański, Frontowa stolica – montaż świadectw ukazujący stołeczność Lublina, w którym od lipca 1944 urzęduje PKWN

Agnieszka Dębska, Ch(w)ała Grunwaldu – dokumenty Zjednoczenia Patriotycznego „Grunwald” opisujące zamknięte imprezy propagandowe organizowane w Gdańsku w 1982 roku

Dominik Szymański, Dom w Krzyżowej – powstanie Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Krzyżowej odpowiedziane przez jego twórców (1988–98) 

Kontekst: Tomasz Skonieczny (Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego), Joanna Nowicka (Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego)

Mariusz Maszkiewicz, Podarowana – fragment książki, w której syn ocalonej z II wojny światowej podejmuje próbę odtworzenia losów swojej matki i odkrycia jej prawdziwego imienia (całość ukaże się jesienią 2025 nakładem Fundacji Ośrodka KARTA)

Niepowroty – list prof. Roberta Traby do redakcji w związku z ukazaniem się w poprzedniej „Karcie” tekstu (Nie)Powroty dr. Wojciecha Łukaszuna (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku), oraz odpowiedź autora

A także:

Justyna Stępień, Sylwia Rowicka (Instytut Pileckiego), Biblioteka Naukowa Instytutu Pileckiego

Afra Wierska (Instytut Pileckiego), Galeria Instytutu Pileckiego w Domu Bez Kantów 

Centrum Dokumentowania Zbrodni Rosyjskich w Ukrainie im. Rafała Lemkina

Małgorzata Purzyńska (Dom Spotkań z Historią), Budujemy nowy dom