„Karta” 42/2004

temat numeru

Stolica małej stabilizacji – w fotografii Jarosława Tarania
„Naszą małą stabilizacją”, za Tadeuszem Różewiczem i jego wystawionym w 1964 roku dramatem, nazwano w Polsce okres gomułkowski. Wracamy do tamtego czasu, by poprzez zdjęcia i cytaty z popularnej gazety dotknąć tego, co było „małą stabilizacją” lat 60. Album składa się ze zdjęć Jarosława Tarania, fotoreportera „Expressu Wieczornego”, który w latach 1962–91 na potrzeby tej popularnej popołudniówki wykonał kilkadziesiąt tysięcy ujęć, głównie warszawskich, pogrupowanych z czasem w blisko 5 tysięcy tematów.

w numerze także:

Praktyka w Szczebrzeszynie, Zygmunt Klukowski
Zamojszczyzna miała w XX wieku swojego kronikarza. Zygmunt Klukowski — lekarz, bibliofil, historyk-amator — opisał ją w niedrukowanych dotąd wspomnieniach z okresu II Rzeczpospolitej, a także w głośnym Dzienniku z lat okupacji (1939–44). Dziennik pisany był przez całą wojnę, w tym samym czasie dr Klukowski zainspirował powstanie wielkiej dokumentacji źródłowej, dotyczącej tutejszego podziemia. Po wojnie kontynuował swój tajny dziennik — aż do śmierci w 1959 roku. Tekst, który przedstawiamy, jest wyborem fragmentów z obszernych (liczących ponad 500 stron maszynopisu) wspomnień z lat 1918–39.

Zamiast Auschwitz, Henryk Schönker
Wspomnienia Henryka Schönkera są świadectwem dziecka cudownie ocalonego z Holokaustu. Autor opisuje pierwszy okres wojenny, opierając się na zapiskach i ustnych relacjach ojca, który pragnął przekazać potomnym, że Oświęcim nie musiał stać się symbolem Zagłady, że na początku mógł być jeszcze miejscem ratunku.

Sieroty koreańskie
Mój przyjaciel Patrick Yoka, reżyser i scenarzysta, spacerując po cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu trafił na zachwaszczony grób dziewczynki z tabliczką z polskim i azjatyckim napisem. […] Okazało się, że to mała Koreanka Kim Ki Dok zmarła na białaczkę w 1955 roku w klinice. […] Skąd mała pacjentka się w niej wzięła? Z Płakowic koło Lwówka Śląskiego. Odbywała się tam akcja specjalna pomocy dzieciom poszkodowanym w wojnie koreańskiej.
Montaż przygotowany przez Jolantę Krysowatą.

Anders wobec Powstania
Gen. Władysław Anders konsekwentnie i stanowczo opowiadał się przeciwko wybuchowi powstania w Warszawie. W listach do Naczelnego Wodza generała Sosnkowskiego nalegał, aby ten wydał dowództwu Armii Krajowej kategoryczny zakaz rozpoczynania w kraju powszechnego powstania. Rozkaz taki nigdy nie został jednak wyraźnie sformułowany. Generał Anders nie mógł pogodzić się z faktem, że do Powstania jednak doszło, ale w miarę rozwoju tragicznych wydarzeń w stolicy w swoich wypowiedziach coraz mocniej akcentował bezprzykładne bohaterstwo powstańców. Przedstawiamy oryginały dokumentów z prywatnego zbioru Zbigniewa Rogowskiego.