„Karta” 54/2008

temat numeru

Marzec 1968
Montaż zdjęć, dokumentów i wspomnień uczestników wydarzeń marcowych. Przedstawiamy zapis tego kalendarzowego miesiąca niemal dzień po dniu. Był jak wstrząs, który przeszedł przez Polskę – gwałtowny, lecz krótkotrwały. I który, jak się mogło wówczas wydawać, mijał bez echa.

a w numerze także:

Cesarz w Cieszynie – album
Album ze zdjęciami cesarza Franciszka Józefa I odwiedzającego Cieszyn podczas wielkich manewrów cesarskich w 1906 roku. Wizyta cesarza była dla mieszkańców prawdziwym świętem. Pięknie przystrojone miasto przez kilka dni tętniło życiem. Za swą gościnność cieszynianie zostali hojnie obdarowani.

Poruszenie Siedlec ’43
Historia pomocy udzielonej przez mieszkańców Siedlec rodzinom wysiedlonym z Zamojszczyzny. Pierwszą rzeczą było nakarmić chłopców, a potem pomyć i ubrać. Ich ubrania trzeba było spalić, bo trzęsły się od wszy. Długi czas płakali trzymając się za ręce i nie można się było od nich niczego dowiedzieć. Spać położyłyśmy ich razem, bo na pewno nie daliby się rozdzielić.

Polskie uczenie, Antoni Jankowski
Opowieść o życiu Polaków na Wileńszczyźnie po II wojnie światowej widziana z perspektywy polskiego nauczyciela. Każdy kradł w miarę swoich możliwości: dojarka wieczorem wracała do domu z bitonczykiem [małą bańką] mleka, wozak wiózł z fermy wiązkę koniczyny czy woreczek kombikormu [paszy], budowlani opylali cement […]. Ustrój sowiecki nie tyle zatruwał umysły ideologią, ile je deprawował. Przed Sowietami kradzież na Wileńszyźnie była rzadkością.

Wanda Wasilewska w Staniątkach
Album zdjęciowy i krótka opowieść o mało znanym epizodzie z życia Wandy Wasilewskiej – nauczycielki w szkole przyklasztornej ss. benedyktynek. Wasilewska z powodu swoich poglądów na wychowanie i rolę kobiet w świecie szybko popadła w konflikt z prowadzącymi szkołę zakonnicami. Komentarz autorstwa Bogusława Tracza.

Akcja “Wisła”
Dyskusja o akcji „Wisła” – zapis rozmowy między środowiskiem Światowego Związku Żołnierzy AK, przedstawicielami Ośrodka KARTA i stroną ukraińską.

Powinności polityki historycznej, Zbigniew Gluza
Stanowisko środowiska KARTY wobec działań państwa w sferze historii. Tekst przedstawia podstawowe tezy dotyczące postulowanych kierunków działań państwa polskiego wobec wewnętrznych i międzynarodowych potrzeb związanych z historią najnowszą.

Przesłanie “Memoriału”
Międzynarodowe Stowarzyszenie “Memoriał” przedstawia swój apel o otwarcie się na różnorodność doświadczeń poszczególnych narodów i zarzucenie “wojny pamięci” o wiek XX.

Szczyt EUSTORY
Na początku grudnia 2007 laureaci konkursów historycznych zrzeszonych w sieci EUSTORY spotkali się w Warszawie, aby omówić rolę historii w rozumieniu różnic i pokonywaniu podziałów w Europie XXI wieku. Podczas Szczytu uczestnicy uzgodnili wspólne stanowisko, którego tłumaczenie przedstawiamy w niniejszym numerze.