„Karta” 56/2008

temat numeru

Okupowani w Warszawie
Fotograficzna opowieść o losach okupowanej Warszawy: album zdjęć wykonanych w latach 1939–44 przez fotoreporterów Kompanii Propagandowych Wehrmachtu i SS. Unikatowe fotografie, pochodzące z archiwów w Koblencji i Berlinie, pokazywane były na wystawie W obiektywie wroga w Domu Spotkań z Historią (wrzesień–listopad 2008).

w numerze także:

Listopad 1918
Relacje bezpośrednich uczestników wydarzeń 1918, uzupełnione bogatym materiałem zdjęciowym. Montażowi towarzyszy tekst prof. Andrzeja Chojnowskiego “Po Listopadzie”, ukazujący polską niepodległość w szerszym kontekście — kolejnych miesięcy i lat. Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. Po 120 latach prysły kordony! Nie ma „ich”! Wolność! Niepodległość! Zjednoczenie! Własne państwo! Na zawsze! Chaos? To nic! Będzie dobrze.

Świat w ciemnościach, Margarete Buber-Neumann
Margarete Buber-Neumann (1901–1989) — niemiecka komunistka, aresztowana przez NKWD i skazana na łagry, została wymieniona w ramach współpracy sowiecko-niemieckiej i osadzona w obozie w Ravensbrück. Fragment niepublikowanych w Polsce wspomnień Buber-Neumann uzupełnia posłowie opisujące jej niezrozumienie przez powojenny, zachodni świat, autorstwa tłumaczki — Ewy Czerwiakowskiej.

Ewangelia Jana Ziei
Montaż tekstów księdza Ziei ze wstępem i komentarzem Ryszarda Bosakowskiego. Z fragmentów wypowiedzi, artykułów, kazań, dokumentów i listów wyłania się szczególna postawa Księdza wobec kluczowych wydarzeń XX wieku — od wojny polsko-bolszewickiej do powstania KOR.

Plan ocalenia
Artur Szyndler, historyk z Oświęcimia, przedstawia historię sensacyjnego znaleziska — dwóch dokumentów, które potwierdzają powstały w 1939 roku projekt zorganizowania emigracji Żydów ze Śląska.

Związek szmuglu, Dawid Berliner
Od jesieni 1940 getto było całkowicie zamknięte. Wprowadzono jednak komunikacyjny tranzyt – “aryjskie” tramwaje przejeżdżające przez teren getta. Droga ta okazała się niezwykle dogodna dla szmuglowania nielegalnych towarów.

Naprzeciw śmierci, Izrael Lichtensztajn
Tekst Izraela Lichtensztajna, pochodzący ze zbiorów Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego, kierowanego przez Emanuela Ringelbluma. To głos wzywający do oporu — wyjścia naprzeciw śmierci.

Przestępcy w Archiwum
Na wystawie Dwa oblicza archiwów. Co kryją archiwa? Curiosa w zbiorach archiwów państwowych, prezentowanych jesienią 2008 w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w Warszawie, natrafiliśmy na niezwykły eksponat – pochodzący ze zbiorów policyjnych album z Łukowa z fotografiami przestępców. Przedstawiamy wybór najwcześniejszych zdjęć (1918-22). Stanowią one nie tylko policyjny katalog, ale także szczególny przykład fotografii portretowej tamtego czasu.